Genezingsproces
Fasen van wondgenezing
De genezing van een wond verloopt volgens een vast patroon. Dit patroon bestaat uit 3 fasen die altijd in een chronologische volgorde verlopen. In een grote wond kunnen soms meerdere genezingsfasen tegelijk voorkomen, maar de uiteindelijke wondsluiting zal toch pas plaatsvinden als ook de laatste fase is voltooid. Een aantal factoren speelt in deze fasen een rol. Als één factor ontbreekt en/of een fase slechts onvolledig verloopt, stagneert het genezingsproces en ontstaat een chronische wond.
1. Reactiefase
Deze fase bestaat weer uit 2 fasen, namelijk de bloedingsfase en de daarop volgende ontstekingsfase.Bloedingsfase
Doel van de bloedingsfase is uitbreiding van de wond voorkomen. In het begin wordt een bloeding tot
staan gebracht door het stollingsproces. Er treedt door o.a. histamine een vaatvernauwing op. Zo kan er zich een stolsel vormen waarin fibrinedraden zitten. Deze vormen een netwerk dat bij niet gapende wonden de randen verbindt en verkleeft. Bij grotere wonden bedekt het netwerk het wondbed. Op deze wijze wordt de wond afgesloten (bij indroging een korst).
Ontstekingsfase
Na het stoppen van de bloeding dienen dode cellen en micro-organismen opgeruimd te worden, dit is de ontstekingsfase. Stoffen uit de vernietigde cellen (cytokines) zorgen voor vaatverwijding van de capillairen rondom het wondgebied. Hierdoor kunnen granulocyten (witte bloedcellen) bij het beschadigde weefsel komen. Eenmaal gearriveerd veranderen zij in macrofagen die in staat zijn dode cellen op te ruimen en bacteriën onschadelijk te maken. Dit proces heet Fagocytose. Met deze macrofagen verlaten ook veel vocht en eiwitten het bloedvat. De afvoerende lymfevaten zijn ook beschadigd en niet meer in staat dit vocht voldoende af te voeren. Zo ontstaat zwelling. De toxinen van de beschadigde cellen prikkelen ook de pijnzenuwen. Nu krijgt men de klassieke ontstekingsverschijnselen; roodheid, warmte, zwelling en pijn. Als de wond helemaal schoon is kan de volgende fase beginnen.
2. Regeneratiefase (= proliferatiefase of fibroblastenfase)
In deze fase wordt dermis dat verloren is gegaan vervangen door nieuw weefsel (reparatie) en wordt de wond gesloten (regeneratie van epitheel). De nog steeds ruim aanwezige macrofagen stimuleren de aanmaak van nieuwe bloedvaatjes (angiogenese). Ook trekken de macrofagen een groot aantal fibroblasten aan naar de wond, die zorg dragen voor:
- de vorming van collageenfibrillen, welke zich bundelen tot collageenvezels;
- de vorming van proteoglycanen. Deze substantie bevat vocht en bepaalt het vochtig wondmilieu;
- de vorming in hun cel van eiwitcomponenten, myofibroblasten genaamd, die de eigenschap hebben te kunnen samentrekken. Het samenbundelen van de collageenvezels en de werking van de myofibroblasten zorgt voor wondcontractie.
Het nieuw gevormde weefsel heet granulatieweefsel. Het is vochtig, helder rood en korrelig.
Voor de vorming van granulatieweefsel zijn verschillende (voedings)stoffen nodig, zoals:
- Eiwitten
- Mineralen
- Vitamine A en C
- Zuurstof
- Groeifactoren
- Enzymen en hormonen
Ontbreekt één van deze stoffen dan kan de wondgenezing ernstig vertragen of zelfs stagneren. Zodra het granulatieweefsel het niveau van de kiemlaag heeft bereikt, beginnen de epitheelcellen aan de wondrand zich onder invloed van groeifactoren te vermenigvuldigen en bedekken het granulatieweefsel. Wanneer de epitheelcellen elkaar in het centrum raken, stopt de oppervlakte groei en is de wond gesloten. Vanuit de randen begint nu de diktegroei van de epidermis en de verankering aan de dermis. Het nieuwe weefsel is nog erg kwetsbaar.