Geen medicatie maar gezonde voeding op recept? Het kan!
10 november 2025
ONDERZOEK - Terwijl de media bol staan van afslankmedicatie waarmee mensen met diabetes type 2 gewicht verliezen en hun glucosewaarden weer op orde krijgen, onderzoeken dr. Kirsten Berk en drs. Carmen Dietvorst van het Erasmus MC de mogelijkheid om gratis voedselpakketten op recept voor te schrijven aan mensen met een lage sociaaleconomische status met diabetes type 2. Geen pillen maar gezonde voeding op recept!
Initiatief van HarvestCare
Voedsel-op-Recept is een initiatief van stichting HarvestCare, een Rotterdamse sociale onderneming die gezonde, lokale en biologische voeding inzet als middel voor preventie en herstel van ziekte, in samenwerking met zorginstellingen en lokale boeren. Projectleider Nine Perdeck van HarvestCare zegt: ‘De voedselpakketten bestaan uitsluitend uit groente, fruit, peulvruchten en volkoren producten. Hiervoor werken we samen met lokale, biologische boeren. In kookworkshops leren mensen hoe ze hier lekkere gerechten van kunnen maken. Bijvoorbeeld geroosterde knolselderij of een lekkere gezonde stoofpot. Op deze manier snijdt het mes aan twee kanten. We creëren een afzetmarkt voor lokale biologische boeren en mensen leren lekkere gezonde gerechten maken met groenten.’
De opzet van de studie
In de drie maanden durende gerandomiseerde gecontroleerde pilotstudie werden 35 mensen geïncludeerd met diabetes type 2, overgewicht (BMI >25), in de leeftijd van 18–75 jaar, met een kleine portemonnee uit Rotterdam-Zuid.
Zowel de controle- als de interventiegroep volgden een mediterraan dieet en ontvingen drie coachingssessies met een diëtist gedurende drie maanden. De deelnemers in de interventiegroep ontvingen daarnaast het programma van Voedsel-op-Recept bestaande uit:
- wekelijks gratis plantaardige voedselpakketten van lokale boeren gedurende drie maanden voor de deelnemers en hun gezin
- drie gezondheids- en kookworkshops
De primaire uitkomstmaat was het verschil tussen de groepen in verandering van HbA1c van baseline tot drie maanden.
Secundaire uitkomstmaten waren: gewicht, BMI, cardiovasculaire risicofactoren, voedingsinname, medicatiegebruik, behandeltevredenheid en kwaliteit van leven.
Eerste onderzoeksresultaten
Uit de eerste onderzoeksresultaten van de pilotstudie bleek dat de mensen in de interventiegroep significant meer gewicht verloren, het BMI ging omlaag en de nuchtere glucosewaarde eveneens. De interventiegroep scoorde ook significant beter dan de controlgroep op groente- en fruitinname, kwaliteit van leven, zowel wat betreft fysieke en emotionele beperkingen, en behandeltevredenheid. Er werden geen verschillen gezien in HbA1c, medicatiegebruik of cardiovasculaire risicofactoren na drie maanden.
Vervolgonderzoek
Berk: ‘Dit zijn bemoedigende resultaten, maar ze vragen om nader onderzoek. Volgend jaar starten we met een grotere groep van zestig mensen en leveren we de voedselpakketten voor zes maanden. Aansluitend volgen we de mensen nog eens zes maanden om te zien of de effecten op de langere termijn aanhouden. Daarnaast onderzoeken we de bredere sociale impact van het programma, bijvoorbeeld op voedselonzekerheid, stress en eenzaamheid. Want we zagen mooie dingen gebeuren in die groepen. Doordat de mensen de voedselpakketten kwamen ophalen en ze samen kookworkshops volgden, ontstond er een soort van community. Ook hadden de mensen een groepsapp waarin ze ervaringen en recepten deelden. Uiteraard nemen we in het vervolgonderzoek ook de kosteneffectiviteit mee, want dat is natuurlijk belangrijk voor een mogelijke implementatie in de zorg.’
‘Meer energie en stabielere waarden’
De 41-jarige Rotterdamse Nargis deed samen met haar moeder mee aan Voedsel-op-Recept. ‘Ik was eerst sceptisch: via voeding je diabetesklachten verminderen, kan dat? Maar ik heb er geen spijt van.’ De combinatie van wekelijkse voedselboxen, recepten en kookworkshops maakte het verschil: ze leerde koken met producten die ze anders liet liggen, zoals koolraap (in plakjes, kruiden erop en de oven in) en knolselderij (frietjes). Het sociale aspect, elkaar ontmoeten bij workshops en het ophalen van de box, gaf extra motivatie.
De gezondheidswinst was voor haar tastbaar: ‘Mijn glucosewaarden zijn veel lager en stabieler geworden. Van zes tabletten metformine ben ik naar één gegaan.’ Volhouden blijft een uitdaging: na het programma moet ze zelf weer verse groente kopen, die vaak duurder zijn dan ongezonde opties. ‘We moeten creatief zijn, maar ik zet door. Ik wil het liefst helemaal van de medicatie af, dat is mijn motivatie.’
Ken jij mensen die mee zouden willen doen aan het programma van Voedsel-op-Recept? Op www.voedseloprecept.nl vind je meer informatie en een aanmeldformulier. Mensen kunnen zich op de wachtlijst laten zetten.