Casus; hoe pas je EBP toe in de praktijk?
Een voorbeeld
De heer Jones (75) komt al jaren bij jou op het spreekuur. Hij is bekend met diabetes type 2. Hiervoor krijgt hij een maximaal verdraagbare dosis orale diabetesmedicatie voorgeschreven. Meneer is een zeerhoogrisicopatiënt gezien hij het afgelopen jaar een cardiovasculair event heeft doorgemaakt. Jij hebt geleerd dat je bij bewezen hart- en vaatziekten een SGLT2-remmer (eventueel ook een GLP-1 RA) kunt inzetten om het risico op ernstige complicaties te verlagen. Je vraagt je wellicht af of dat ook geldt voor de heer Jones, gezien zijn leeftijd? Dat is een hele goede vraag!Hoe passen we de drie kennisbronnen van EBP toe op deze casus?
- Evidence – zoek naar wetenschappelijk bewijs
Je raadpleegt wetenschappelijke bronnen om antwoord te krijgen op de vraag: ‘wat is de plaats van een SGLT2-remmer in de behandeling van oudere mensen met diabetes?’ Hiervoor kun je natuurlijk zelf op zoek gaan naar allerlei wetenschappelijke publicaties over dit onderwerp, maar het is wellicht handiger om te kijken of er al een richtlijn bestaat die deze vraag heeft beantwoord. In een richtlijn is het voorwerk op gebied van zoeken naar het best beschikbare bewijs namelijk al gedaan.
De richtlijnen van bijvoorbeeld de NHG en Federatie Medisch Specialisten zijn dan ook zeer de moeite van het bekijken waard. Deze richtlijnen hebben een duidelijk medicamenteus stappenplan voor (oudere) mensen met diabetes type 2 en een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten. Alle aanbevelingen in de richtlijn zijn onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek. Voor ouderen vanaf 70 jaar wordt bijvoorbeeld in de richtlijn aanbevolen om de SGLT2-remmers niet zonder meer als standaardbehandeling voor te schrijven. Dat geldt dus ook voor de heer Jones.
- Ervaringskennis zorgverlener – ga te rade bij jezelf
Jouw ervaringskennis is ook een belangrijke kennisbron bij het nemen van beslissingen over goede en gewenste zorg voor de heer Jones. Ervaringskennis is onder andere gebaseerd op jouw gevolgde (geaccrediteerde) scholingen en de vele consulten die je mogelijk al hebt gevoerd. Misschien ben je ook voorschrijfbevoegd en is je kennis (van onder andere de richtlijnen) daardoor nog groter. Toch goed om even stil te staan bij deze kennisbron. Stel jezelf de vraag: waarop is jouw ervaringskennis gebaseerd?
Bij het interpreteren van de adviezen uit de richtlijn spelen naast jouw ervaringskennis, ook jouw eigen voorkeuren en verwachtingen een rol. Volg je de richtlijn op de voet en/of kun je er beargumenteerd vanaf wijken, bijvoorbeeld op basis van voorkeuren en wensen van de patiënt? Daarnaast weet je uit ervaring vast ook dat patiënten niet altijd even trouw (kunnen) zijn met betrekking tot het innemen van medicatie. Wat verwacht jij van jouw patiënt en (hoe) toets je die verwachting meestal?
- Ervaringskennis patiënt – beslis samen met de patiënt
Uit onderzoek blijkt dat patiënten het heel belangrijk vinden om betrokken te worden bij hun eigen zorg en dat er rekening wordt gehouden met hun voorkeuren en wensen. ‘Samen Beslissen’ wordt tegenwoordig dan ook erg gepromoot. Dat klinkt heel logisch maar gebeurt nog steeds niet optimaal, zo blijkt uit een recent Nivel rapport.
Terug naar de casus. We weten eigenlijk maar heel weinig over de heer Jones. Om erachter te komen wat zijn voorkeuren en wensen zijn, kun je het beste expliciet mét de heer Jones het doel van zijn behandeling bespreken; bekeken vanuit zíjn perspectief, lees zijn dagelijks leven. Het blijkt nogal eens dat in zo’n gesprek informatie boven komt die van invloed is op de beslissing over het wel of niet starten van nieuwe medicatie.
Je concludeert bijvoorbeeld dat je de informatie op een andere wijze moet uitleggen omdat er sprake blijkt te zijn van laaggeletterdheid of beperkte gezondheidsvaardigheden. Misschien zijn er andere prioriteiten, zorgen of angsten waardoor het starten van nieuwe medicatie beter uitgesteld kan worden. Niet elke patiënt wil overigens meedenken over een medische behandeling en laat deze keuze bewust over aan de zorgverlener. Als dat in gezamenlijkheid wordt besloten, is dat natuurlijk ook prima!
EBP; Take Home Messages
- Kijk altijd eerst of een (recente) richtlijn jouw vraag al beantwoord heeft.
- Kijk bewust naar je eigen kennis en betrek deze bij de beslisvorming. Misschien is dit een goed moment om een module EBP te volgen?
- Bepaal samen met de patiënt wat het doel van de behandeling is.
Workshop volgen? Meld je dan aan voor de online workshop EBP voor Iedereen: praktische tools voor jouw afdeling of team op 20 maart aanstaande.