Gedragsverandering stimuleren
Een gesprek met Marijke Vloedbeld
"Stel vragen als een oen!"
Ze stelt vragen als een oen aan haar patiënten en helpt ze bij het formuleren van als-dan-doelen. Hiermee stimuleert Marijke Vloedbeld, diabetesverpleegkundige én leefstijlcoach, gezond gedrag bij haar patiënten. Hoe pakt ze dat aan?
Marijke Vloedbeld werkt als praktijk- en diabetesverpleegkundige bij huisartsenpraktijk Muller en Busscher in Borne. In 2020 rondde ze de opleiding tot leefstijlcoach af en sindsdien integreert ze haar kennis hierover in haar dagelijkse werk. ‘Bij het geven van leefstijladviezen is het allereerst belangrijk dat je je ervan bewust bent dat jouw belevingswereld niet hetzelfde is als die van de patiënt’, begint Vloedbeld. ‘Ook al praat je over hetzelfde, je kunt toch allebei iets anders bedoelen. Een voorbeeld: een patiënt vertelde me dat hij vier keer per dag zijn hond uitliet. Daaruit concludeerde ik dat hij voldoende beweging had. Als ik met de hond ga wandelen, loop ik immers een half uur stevig door. Dat dit voor hem niet gold, zag ik toen ik hem bij toeval een keer zijn hond zag uitlaten: hangend tegen een boom, met een sigaret tussen zijn lippen en de hond drentelend rond zijn voeten.’
Open, eerlijk en nieuwsgierig
Om aannames, vooroordelen of onduidelijkheden uit te sluiten, is het volgens Vloedbeld belangrijk om mensen goed uit te vragen: ‘Ik zeg altijd, je moet vragen stellen als een oen: open, eerlijk en nieuwsgierig. Wat beweegt de patiënt, waarmee wil iemand aan de slag en wat verstaat hij hieronder?’Voorbeeldvragen
Stel een patiënt geeft aan meer te willen bewegen, dan kun je hem onderstaande vragen stellen:
- hoe ziet uw beweging er nu uit?
- heeft u weleens geprobeerd dit te veranderen?
- wat werkte wel en wat werkte niet?
- wat houdt u tegen om het anders te doen?
- wat zou u willen bereiken, wat vindt u belangrijk?
- wanneer bent u tevreden?
- heeft u mensen in uw omgeving die u kunnen helpen?
- wat zijn uw zwakke momenten?
Het leefstijlroer
Niet alle patiënten weten wat ze kunnen doen om gezonder te gaan leven. Vloedbeld: ‘Dan pak ik het leefstijlroer van Arts en Leefstijl erbij. Dit is een hulpmiddel waarmee ik het gesprek over leefstijl aan kan gaan met mijn patiënt. Hierop staan alle aspecten die van invloed zijn op de gezondheid, zoals voeding, zingeving, ontspanning, beweging en slaap. Mensen zijn vaak verbaasd dat slaap of stress ook invloed hebben op hun diabetes. Al pratend krijg ik dan zicht op de aspecten die voor mijn patiënt belangrijk zijn, waarmee hij aan de slag zou willen.’Werk met ALS-DAN-doelen
Vervolgens is het belangrijk een concreet veranderdoel te formuleren. ‘Ik doe dit met behulp van als-dan-doelen. Dit is een manier om goede voornemens te koppelen aan gedrag: als situatie x gebeurt, dan voer ik doelgericht gedrag y uit. Mensen formuleren deze veranderdoelen zelf, hoe concreter hoe beter. Vervolgens vraag ik de mensen om dit doel te visualiseren en dit zes weken vol te houden; de tijd die nodig is om nieuw gedrag te laten beklijven. Omdat mensen hun eigen doelen kiezen en formuleren, voelen ze zich er verantwoordelijk voor. Ze hebben zelf de regie en daarmee zet je ze in hun kracht.’Voorbeelden van als-dan-doelen
Als-dan-doelen zijn altijd positief geformuleerd en zijn kleine behapbare doelen. Enkele voorbeelden:- als ik tv ga kijken, dan schenk ik een glas water in voor mezelf
- voordat ik ’s avonds tv ga kijken, dan poets ik mijn tanden
- als ik met de auto naar huis rij na mijn werk, dan zorg ik dat er een gezonde snack in mijn auto ligt, bijvoorbeeld een zakje wortelen
- als ik boodschappen ga doen, dan pak ik de fiets
- als ik een vrije dag heb, dan plan ik een uur niks doen voor mezelf in
- als ik naar bed ga, dan ga ik eerst nog even een stukje lezen
Vallen en opstaan
Het veranderen van gedrag gaat met vallen en opstaan. ‘Bereid de mensen hierop voor. Als het een dag niet lukt, hoeven ze hun doel niet op te geven. Ze kunnen de volgende dag gewoon weer opnieuw beginnen. En als professional is het belangrijk om bij een volgend consult terug te komen op het gestelde als-dan-doel. Overweeg ook om mensen die gemotiveerd zijn maar worstelen met hun leefstijl, te attenderen op de mogelijkheid om mee te doen aan een Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI). Maar bovenal probeer mensen te wijzen op dat wat wel goed gaat, een positieve benadering werkt stimulerend.’Mediq Health Coach: het, volgens de GLI-criteria vergoed, digitale leefstijlprogramma
Leefstijlroer van Arts en Leefstijl
Tekst: Irene Seignette
Er zijn voor een ander is het mooiste dat er is
Toch kun je soms niet de aandacht geven die iemand verdient, door bijvoorbeeld tijdgebrek. Of door iemands schaamte of angst. Daarom zoeken we samen naar kansen en oplossingen om klanten zich minder patiënt te laten voelen. En meer mens.