Steunkousen zijn beter dan genezen

Naast Hoofd Behandelzaken is Verpleegkundig Specialist Henri Post manager van het Wondexpertisecentrum van Evean. Samen met tien collega’s werkt hij intra- en extramuraal in de regievoering voor cliënten in Noord-Holland die via Evean complexe wondzorg krijgen. Hij wijst op het belang van therapeutische elastische kousen bij mensen met veneuze insufficiëntie: een chronische aandoening die kan leiden tot vochtophoping in de onderbenen. De benen worden zwaar en voelen vermoeid aan, waarbij de huid strak komt te staan. Er kan een ulcus cruris venosum ontstaan, een slepende wond die vaak maandenlang open blijft.

“Voorkomen is beter dan genezen”, weet Henri. “Het gebruik van goed aangemeten elastische kousen helpt oedeemvorming bij chronische veneuze insufficiëntie blijvend te reduceren. Waarmee je alle klachten kunt voorkomen die als gevolg hiervan optreden. Onder voorwaarde dat dit goede kousen zijn, precies op maat en aansluitend op de juiste indicatie.” Met dit laatste bedoelt hij ook dat onderliggend lijden goed in kaart wordt gebracht: “Je moet weten welke ‘stiffness’ en drukklasse past bij welk ziektebeeld om het beoogde effect te realiseren.”

Nieuwe werkwijze

Voorheen werd het aanmeten van kousen uitbesteed aan een bandagist, terwijl de preventie en behandeling in handen van de thuiszorg lag. Dit leidde tot tal van logistieke problemen in de samenwerking. Reden voor Evean om - samen met zorgverzekeraar Achmea en hulpmiddelenleverancier Mediq - te onderzoeken hoe zij de keten van zorgverlening voor patiënten met chronische veneuze insufficiëntie het beste konden inrichten. Een pilot werd uitgerold tot de nieuwe werkwijze. Mediq opereert daarbij als hoofdaannemer die de thuiszorg inhuurt als aanmeter.

Henri: “De zorg bij onze cliënten ligt sindsdien volledig in handen van de thuiszorg. Daarbij wordt voldaan aan alle voorwaarden om dat te kunnen doen. Er wordt scholing gegeven in de juiste manier van werken. Zo zijn de betrokken zorgverleners bij Evean allemaal gecertificeerd bandagist, inclusief jaarlijkse SEMH-toetsingen. Mediq zorgt daarbij voor de contracten met de zorgverzekeraars.” Die vloeiende samenwerking bevalt hem tot op heden uitstekend. “We kunnen gebruik maken van elkaars kwaliteiten en focussen ons bij Evean op de zorg. In de regel hebben cliënten door deze werkwijze binnen vier weken oedeemvrije benen”, glimlacht hij. “Zij krijgen daarna snel hun therapeutische elastische kousen, plus eventuele hulpmiddelen zoals aan- en uittrekmiddelen, zodat ze vlot weer zelfstandig zijn. Daar doen we het allemaal voor.”

Therapietrouw

Met al zijn ervaring verbaast Henri zich oprecht over signalen van collega’s elders in het land dat cliënten niet trouw therapeutische elastische kousen blijven dragen. In zijn ogen is dat de verantwoordelijkheid van de zorgverleners. “Dan is er niet goed geluisterd naar de dagelijkse behoeftes van de cliënt en wat de mogelijkheden en beperkingen zijn”, stelt hij vast. “En je hebt dan kennelijk onvoldoende uit kunnen leggen waarom het dragen van de kousen zo belangrijk is. Therapieontrouw ontstaat niet bij de cliënt, maar bij het onvermogen van de behandelaar om aan die twee zaken te voldoen.”

“De cliënt is best genegen om de kousen te dragen”, vervolgt hij zijn betoog. “De voordelen wegen ruim op tegen de nadelen. Iedereen die een open been heeft gehad weet dat je verder van huis bent wanneer je maandenlang in zwachtels moet zitten om ulcus cruris venosum te laten genezen. Dat is niet prettig en niet wenselijk. Dan wil je écht wel voorkomen dat er opnieuw een wond ontstaat.”

Overweging

Tot slot kan Henri zich voorstellen dat andere thuiszorgorganisaties het ook een interessante gedachte vinden om therapeutische elastische kousen aan te gaan meten. “Zij kennen hun cliënten door en door en kunnen ze daarmee goed voorbereiden op het dragen van kousen.” Naast de voordelen zijn er echter ook aandachtspunten, zo leert de praktijk. “Bij Evean zijn we ooit begonnen met een proef bij 70 cliënten. Dat aantal liep snel op, waarbij je ieder jaar opnieuw kousen moet aanmeten. Het is een groep die in zorg blijft tot het overlijden. Wij zitten nu al 3 á 4 jaar stabiel op 1.000 tot 1.100 cliënten. Er moet voldoende capaciteit en motivatie binnen je organisatie aanwezig zijn om het aanmeten op je te nemen”, concludeert hij. “Dat is een belangrijke voorwaarde.”