Vereniging Arts en Leefstijl: ‘Als we niets doen, wordt de druk op de zorg alleen maar groter’

Huisarts Iris de Vries zet zich met Vereniging Arts en Leefstijl in om de bewustwording en kennis over leefstijl in de zorg te vergroten. ‘Ons ultieme doel is dat leefstijl binnen tien jaar volledig opgenomen is in de gezondheidszorg en in het aanbod aan medische en paramedische opleidingen. We willen het vuurtje aanwakkeren dat van binnenuit komt bij zorgverleners en andere stakeholders binnen en buiten de zorg om Nederland gezonder te maken.’

Kracht van gezond leven uitdragen

Door haar topsportachtergrond was Iris altijd al bezig met lichaam, gezondheid en voeding. ‘Tijdens mijn coassistentschap kreeg ik last van darmklachten waar mijn huisarts niets mee kon. Daarom ging ik me in leefstijl verdiepen. Tijdens deze zoektocht liep ik tegen veel dingen aan die we in de opleiding niet leren. Hierdoor heb ik met een collega-huisarts het idee opgevat om de kracht van een gezond leven bij zorgverleners uit te dragen en meer bij de patiënt te krijgen. Zo is in 2016 Vereniging Arts en Leefstijl ontstaan.’

Anders denken én doen

Ze legt uit dat chronische ziekten volgens de WHO verantwoordelijk zijn voor 71 procent* van de sterfgevallen wereldwijd. ‘Een gezonde leefstijl kan het risico op chronische ziekten verlagen, de progressie afremmen en de kans op vroegtijdige mortaliteit verminderen. Ik durf te stellen dat 80 procent van de medische hulpvragen en chronische zorg leefstijl gerelateerd is. Hoe meer je doet om de populatie gezond te houden, hoe minder ziektegericht je bezig hoeft te zijn. Als we niets doen, wordt de druk op de zorg alleen maar groter. We moeten de uitdaging aangaan: anders denken, organiseren én doen. Problemen op een creatieve manier oplossen. In coronatijd zagen we dat dit mogelijk is.’

Gesprekspartner

Iris definieert leefstijlgeneeskunde als geïndiceerde en zorggerelateerde preventie. Ze benadrukt dat preventie een veel breder terrein beslaat dan de gezondheidszorg. ‘Het is van groot belang dat gezondheid zowel binnen als buiten de zorg centraal komt te staan en we onze leefomgeving gezonder maken. Anders blijft het dweilen met de kraan open. De verschillende domeinen hebben elkaar keihard nodig om hier verbetering in te brengen: zorg- en welzijnsorganisaties, het sociaal domein, onderwijs en de overheid. Ook meer privaat-publieke samenwerkingen bieden veel kansen. Zeker als het gaat om mensen met een lage sociaaleconomische status en verminderde gezondheidsvaardigheden. De zorg is hierin een belangrijke gesprekspartner.’

Leefstijl toepassen in de praktijk

Arts en Leefstijl organiseert geaccrediteerde scholingen voor zorgprofessionals zoals huisartsen, medisch specialisten, apothekers, praktijkondersteuners, diëtisten, fysiotherapeuten en leefstijlcoaches. De onderwerpen variëren van voeren van leefstijlgesprekken in de praktijkkamer tot de effecten van leefstijl op psychische stoornissen en bewegen als medicijn'. Ook zijn interactieve e-learnings ontwikkeld waarmee zorgverleners in hun eigen tempo basisvaardigheden kunnen ontwikkelen. ‘Jaarlijks organiseren wij De Week van Arts en Leefstijl, waar zo’n 800 deelnemers meer dan 40 lezingen volgen. Van 13 tot en met 17 maart 2023 is de elfde editie.’

Lobby

Naast scholingen verzorgt Arts en Leefstijl materialen en laagdrempelige hulpmiddelen zoals het leefstijlroer. Dit geeft voor zes pijlers - voeding, beweging, ontspanning, slaap, middelen en verbinding - handvatten ter ondersteuning van het gesprek van de zorgverlener met zijn patiënt. ‘Verder onderhouden we nauwe contacten met de overheid, politiek en zorgverzekeraars, samen met andere maatschappelijke en beroepsorganisaties. Het belangrijkste is misschien wel om vanuit een brede, meer integrale blik naar gezondheid en zorg te kijken. Zo kunnen veel behandelingen voorkomen worden. Dan zul je bijvoorbeeld ook zien dat het personeelstekort een minder grote uitdaging wordt dan het nu is.

Waardegedreven passende zorg en e-health

Zorg moet waardegedreven zijn, afgestemd op de situatie en zorgvraag van de individuele patiënt’, benadrukt Iris. ‘Hiervoor is het van cruciaal belang dat de infrastructuur beter wordt georganiseerd voor het verzamelen, delen, hergebruiken en leren van gezondheidsdata. Met meer en betere data kunnen we preciezer bepalen welke behandeling het beste resultaat geeft. Doordachte inzet van e-health is ook belangrijk om stappen te kunnen maken. Denk bijvoorbeeld aan preventieve interventies met een digitale component zoals apps om saturatie te meten, interactieve websites en leefstijlapps.’

Gecombineerde leefstijlinterventie

De gecombineerde leefstijlinterventie behoort sinds 2019 tot het basispakket van de verzekerde zorg, maar heeft volgens Iris haar plek in de eerstelijnszorg nog niet helemaal gevonden. Hoe komt dat? ‘Dit heeft enerzijds te maken met de bewustwording en onbekendheid van de GLI in huisartsenpraktijken. En daarnaast met de benodigde tijd en tools aan de voorkant en zaken als netwerk, verwijsmogelijkheden, capaciteit en de organisatie van de GLI aan de achterkant.’

Sterke combinatie

In haar werk als huisarts loopt ze er tegenaan dat er nog weinig aanbod aan leefstijlinterventies is. Ook zijn er wachtlijsten voor diëtisten. ‘Daarom ben ik blij met ontwikkelingen zoals Mediq Health Coach, de eerste digitale GLI.’ Dit gezondheidsprogramma helpt om gewicht te verliezen, beter te slapen en mentaal in balans te komen. Met een eigen gekozen leefstijlcoach, een op maat samengesteld programma en een app. Door het digitale karakter kan een deelnemer direct de volgende dag na aanmelding starten. ‘Die combinatie lijkt me heel krachtig. Het mooie aan dit programma is dat je zelf je coach kiest. Dit is iemand die jouw taal spreekt, jouw voedingsgewoonten kent en je aanzet tot actie.‘

Gedragsverandering

Mediq Health Coach is een bewezen effectief traject voor mensen met (zwaar) overgewicht en (pre)diabetes. De leefstijlcoach ondersteunt bij gedragsverandering en helpt om niet in oude gewoontes terug te vallen. Ter ondersteuning is er een app die de gebruiker altijd zicht geeft op 15 vitale functies zoals gewicht, slaap en voeding. Ook ontvangt elke deelnemer artikelen en tips over een gezonde leefstijl. Binnen een aantal maanden ervaren mensen al een verbetering in het gewicht en de bloedglucosespiegel.

Van ziektezorg naar preventie en welzijn

Iris concludeert dat leefstijlgeneeskunde haar werk als huisarts leuker maakt en dat andere A&L-leden in de eerste en tweede lijn dit ook zo ervaren. ‘Je hebt andere gesprekken met patiënten en die leiden tot andere uitkomsten. We kunnen veel bereiken door mensen met leefstijlrisico’s proactief te benaderen, op een liefdevolle manier. Niet met het vingertje wijzen, maar vragen hoe je hen kunt helpen. Als huisartsen en andere eerstelijns zorgverleners die rol opnemen, zal leefstijlgeneeskunde een grote vlucht nemen. Belangrijk dus dat zo veel mogelijk zorgverleners en studenten zich bij ons aansluiten en de congressen en scholingen volgen. Met elkaar kunnen we veel doen om de transitie van ziektezorg naar gezondheid, preventie en welzijn te versnellen.’