Neem je voeten serieus!
Waarom is het zo belangrijk om voetwondjes te voorkomen?
‘Een wondje lijkt iets simpels. Dat kan het ook zijn, maar het lastige is dat je dit niet met het blote oog kunt zien. Het kan soms veel dieper zijn. Een oppervlakkig wondje noemen wij een voetulcus. Als iemand met een voetulcus onder de voet of op de top van de teen bij mij komt, sondeer ik de wond: ik meet de diepte met een staafje. Soms gaat de wond tot op het bot. Het gebeurt regelmatig dat mensen zo’n voetulcus pas laat ontdekken. Bij een lange diabetesduur of een slechte diabetesregulatie kunnen de bloedvaten beschadigd raken waardoor de doorbloeding minder wordt. Een wondje geneest dan langzamer. Bij beschadigde zenuwen ofwel neuropathie treedt er gevoelsverlies op in de voeten. Hierdoor voelen mensen een wondje niet en lopen ermee door. De wond wordt dan niet op tijd behandeld en kan gaan ontsteken. Als dit het bot aantast, is er soms een amputatie nodig.’
Wat kun je zelf doen om wondjes te voorkomen?
‘Heel belangrijk: zorg voor zo goed mogelijke bloedsuikerwaarden. Met een slechte diabetesinstelling genezen wondjes minder goed en door een ontsteking verhoogt de bloedsuiker. Zo kom je in een vicieuze cirkel. Daarnaast is het belangrijk dat bij de diabetesjaarcontrole goed naar de voeten wordt gekeken. En rook alsjeblieft niet. Mensen met diabetes die roken, hebben veel meer kans op vaatlijden waardoor de doorbloeding nog minder wordt. Wacht niet wanneer je een wondje hebt, maar meld het direct bij de huisarts. Wondjes zijn niet alleen gevaarlijk voor oudere mensen met kwetsbare voeten, maar voor iedereen met diabetes, jong en oud, type 1 én type 2.’
Sommige wondjes genezen toch vanzelf?
‘Je moet daar voorzichtig mee zijn. Zeker als je in een afwijkende Sims-classificatie (zie kader) zit, moet je niet wachten. Dan moet er snel een deskundige naar kijken. Zoals ik al zei, kan een wondje veel dieper zijn dan je denkt. In onze regio hebben we duidelijke afspraken gemaakt. Bij mensen van wie we weten dat ze neuropathie of vaatlijden hebben, willen we alle voetwonden binnen een week zien. Dit geeft aan hoe serieus het is. Door deze aanpak is het aantal amputaties in de loop der jaren gedaald.’
Hoe kun je je voeten het beste verzorgen?
‘Typisch voor diabetes is een droge huid. Zeker de hiel van de voet is vaak droog. Begin eens met elke dag je voeten insmeren. Weinig mensen doen dit. Dat kan met een gewone crème voor een droge huid. Smeer niet tussen de tenen, want daar verweekt de huid snel. Door de crème wordt het eelt wat zachter en is de huid beter beschermd. Je mag het overtollige eelt zelf weghalen met een puimsteentje. Liever niet met een vijl, want die kan te diep gaan.’
Nu het zomer is, komen de leuke slippers en zomerschoenen weer tevoorschijn. Heb je hier tips voor?
‘Let op dat die leuke schoenen of slippers niet knellen. Dan zijn ze niet geschikt voor je. Heb je neuropathie, controleer dan regelmatig of je geen wondjes of een steentje of schelpje in je schoen hebt. Met neuropathie voel je die vaak niet. En pas op voor heet zand. Ik heb al heel wat mensen gezien die daardoor hun voeten verbrand hebben.’
Heeft COVID-19 nog impact op de diabetische voetzorg?
‘Helaas wel. Vanaf de eerste lockdown is het aantal amputaties in ons ziekenhuis drastisch gestegen. Vooral doordat mensen uit angst niet meer naar hun huisarts, diabetesverpleegkundige of pedicure durfden te gaan. Wij werken volledig beschermd en zijn altijd bereikbaar voor onze patiënten, omdat je met voetzorg niet kunt wachten. We waren op de goede weg, maar nu is het totale aantal amputaties in ons ziekenhuis gestegen van 26 in 2014 tot 36 in 2020. Ik wil mensen echt op het hart drukken: wacht niet als je een wondje hebt, maar ga ermee naar je behandelaar!’
Nathalie Ekelmans heeft diabetes type 1 en is journalist. Voor Diactueel interviewt ze professionals die in de diabeteszorg werken.
Foto: Marijke Krekels
