Effecten van aandacht in de zorg
De wetenschap achter aandacht
Zorg verlenen begint met aandacht. Aandacht voor de mens achter de patiënt. Geef iemand aandacht en er gebeurt iets geweldigs: mensen ontluiken, bloeien op, voelen zich gezien en gewaardeerd. Maar ook voor het herstel is aandacht belangrijk. Wat is de wetenschap achter de bijzondere kracht van aandacht? In dit artikel lees je de effecten van aandacht in de zorg.
We doken het boek van Trzeciak & Mazzarelli in: Compassionomics: The revolutionary scientific evidence that caring makes a difference. En we spraken met Stefan van der Stigchel, Hoogleraar Cognitieve Psychologie verbonden aan de Universiteit van Utrecht én expert op het gebied van aandacht.
Wat is aandacht?
Aandacht is een keuze die bepaalt wat we van de wereld om ons heen meekrijgen. Van der Stigchel: Door bewust onze aandacht ergens op te vestigen, kunnen we informatie verwerken. Het gaat hierbij om informatie van buitenaf, denk aan alles wat je hoort, ziet en ruikt, maar ook om interne informatie, zoals gedachtes die je hebt. Als mens kunnen we onze aandacht maar op één taak tegelijk richten. Als mens kunnen we onze aandacht maar op één taak tegelijk richten. Dit klinkt als een beperking van ons brein, maar eigenlijk is dit heel efficiënt. Als je kiest om iets aandacht te geven, dan betekent het dat je al het andere wat er op dat moment om je heen gebeurt of in de wereld speelt, even geen aandacht geeft. Je negeert de rest als het ware.”
Wat zijn effecten van aandacht in de zorg?
De effecten van aandacht in de zorg zijn opmerkelijk. Volgens Trzeciak, S., & Mazzarelli, A. (2019) is een van de belangrijke effecten van aandacht dat het ervoor kan zorgen dat de fysieke gezondheid van de patiënten positief wordt beïnvloed. Bijvoorbeeld, door aandacht te krijgen voelen patiënten vaak minder pijn, wat te maken heeft met endogene opioïden. Het lichaam produceert deze moleculen als reactie op diverse triggers, waaronder medeleven van een ander.Endogene opioïden wordt ook aangemaakt op het moment dat iemand een “runners high” heeft: het moment tijdens hardlopen waarop men minder pijn en zelfs een euforisch gevoel ervaart. Ook doet aandacht veel goeds voor de mentale gezondheid van patiënten of cliënten. Onderzoekers van Duke University concludeerden dat medeleven het gevoel van hopeloosheid kan verminderen. Een beetje aandacht kan er dus weer voor zorgen dat je gezien en gewaardeerd wordt.
Van der Stigchel beaamt dit: “De impact van aandacht op zowel het mentale als de fysieke gezondheid van de patiënt én zorgprofessional is opmerkelijk. Uit onderzoek weten we dat aandacht het herstel van de patiënt versnelt, klachten vermindert en meer zelfvertrouwen geeft. Daarnaast blijkt dat als zorgverleners consequent medeleven tonen, patiënten meer vertrouwen wat de professional zegt. Aandacht doet veel meer dan je misschien zou denken.”
Welke voordelen heeft aandacht in ze zorg?
Trzeciak, S., & Mazzarelli, A. (2019) geven ook aan dat het geven van aandacht praktische effecten heeft, bijvoorbeeld op medicijninname. Veel mensen willen degenen die zich over hen bekommeren niet teleurstellen. Als ze weten dat er iemand is die met hen meeleeft en het belangrijk vindt dat ze hun medicijnen innemen, dan doen ze dat ook vaker. En als patiënten met een chronische ziekte weten dat ze er niet alleen voor staan, zijn ze gemotiveerder om beter voor zichzelf te zorgen en trouw te blijven aan hun therapie.Naast de voordelen voor de patiënt of cliënt heeft aandacht ook voordelen voor de zorgprofessional. Zo zorgt aandacht ervoor dat patiënten meer vertrouwen heeft in de zorgprofessional en worden er minder fouten gemaakt. Patiënten zien gezondheidszorg allereerst als een persoonlijke interactie en niet alleen als een medische handeling (Trzeciak & Mazzarelli, p. 225). Een bijkomend voordeel van aandacht geven aan patiënten of cliënten is dat de professional minder fouten maakt (Trzeciak & Mazzarelli, p. 167).
Hoe werkt aandacht precies?
Dat vragen we aan Stefan van der Stigchel, Hoogleraar Cognitieve Psychologie verbonden aan de Universiteit van Utrecht én expert op het gebied van aandacht.